КУЗЬ байрамы

~ 1 ~

Алып   барыджы:   Селям  алейкум ,   бизим    севимли  балачыкъларымыз.  Хош    кельдинъиз  бугуньки    тедбимиримизге.   Неге    багъышлана   бизим     тедбиримиз,  онынъ  мевзусыны   тапмагъа   теклиф  этем.

 

(балачыкъларгъа   тапмаджаны  окъуй)

 

Джыйыла эп  мейвалар,

Сарарып   сола  япракълар.

Ягъа  сувукъ ягъмурлар,

Учып  кете    турналар.

(кузь мевсими)

 

Алып   барыджы:   Эльбетте,    биз   бугунь  кузь  мевсимини   озгъарамыз   ве мен  эпинъизни бир  къыраллыкъкъа давет  этем.  Бу   къыраллыкъ- Кузь   мевсимининъ     къыраллыгъыдыр. Тамам   бугунь    мында   буюк   тантана,  Кузь  мевсими   озь    балачыкъларынен    сизлерни   буюк  сабырсызлыкънен  беклейлер.

 

(тылсымлы  бир  нагъме  янъгырай)

 

Алып   барыджы:   Бир  заманда  бар  экен,  бир   заманда   ёкъ  экен. Аджайип   бир   къыраллыкъта   учь   тата –къардаш   яшай  экен. 

 

(санагъа   кузь  айлары    чыкъалар)

 

Сентябрь   айы:

Эр  сене  бизде   сентябрь  бирде,

Буюк  къуванч   балалар омрюмде.

Эр бири   севинип   туралар  эрте,

Гульдестелер   тутып   кетелер  мектепке.

 

Октябрь   айы:

Булутлар  долана, кок   юзю  къарара,

Эсе  салкъын  ель, япракълар  сарара.

Кунь бираз  къыскъара, геджелер  узана,

Сыкъ  ягъа   ягъмурлар,сокъакълар  сувлана.

 

Ноябрь  айы:      

Титислене   эр  бир   якъ,

Сувукъ  арта   кунь-куньден,

Бузлап  башлай   таш  топракъ,

Къара  къышнынъ  огюнден.   

 

 

Алып   барыджы:   Машалла,   анълагъанъыныз  киби   бу   кузь  мевсимининъ    балачыкълары,  сентябрь, октябрь, ноябрь   айлары.    Балачыкълар, я  кузь мевсиминде   насыл   адиселер    олып  кече, бу  мевсимнинъ  насыл  чизгилери     бар?

 

(алып  барыджы    талебелернинъ джевапларыны    къабул эте)

 

 

 

 

~ 2 ~

Алып   барыджы:    Эльбетте, бостанларымызда   ишлер   екюнлене,   ана-бабаларымыз  къышкъа  азырланалар.

 

(тантаналы    нагъме  янъгъырай, кузь къыраличеси    кире)

 

Кузь къыраличеси:

Селям   алейкум  ,  балачыкълар,  меним    къыраллыгъыма   хош  кельдинъиз! Бугунь  эпинъизге    шенъленмеге,   кульмеге,  ойнамагъа    эмир   этем.

 

(къыраличе  тронгъа   отура,  айлар   исе   чевресинде  ерлешелер

талебелер  «Кузь» адлы   шиирни  окъуйлар )

 

Кузь  кельди, эм  тереклернинъ,

Япракълары  тёкюльди.

Тарлалар  да,  тютюнлер  де,

Бостанларда   сёкюльди.

 

Не    къарылгъач  авелене,

Не  турналар  ойнайлар.

Не  чибин бар  къораларда,

Не   чиркийлер  къайнайлар.

 

Тек  къаранлыкъ  геджелерде,

Эсе   сыртынъ    еллери.

Санки    дерсинъ  чертип   чала,

Телефоннынъ   теллери.

 

 

Алып   барыджы: Адамлардан   гъайры,  айванлар, къушлар,  боджеклер де  къышкъа азырланалар.  Балачыкълар, мен  сизлерге    тапмаджа   окъумагъа  истейим, сизлер  исе манъа   озь  джевапларынъызны  айтарсынъыз.

 

Зувул,зувул,зувул учар

Чечеклерден шыра джыяр.

Озю  ичюн   азырлар,

Адамларгъа багъышлар.

(балкъурт)

 

Юрем  мен  безмей-талмай,

Аякъ   менде   пек   къыскъа.

Чокъ   чекишме  тапалмай,

Меним  адым  …

(къырмыскъа)

 

Бугуньки   мерасимимизде  балкъуртлар ве къарынджалар  бар;сёз   оларгъа,  насыл   олар   язнен,  кузьни  кечиргенлер.

 

(балкъурт ве   къарынджалар   мейдангъа чыкъалар)

 

 

~ 2 ~

~ 3 ~

 

Балкъурт:

Чёллерде гульден, гульге,

Жу-жу  этип  мен  учам.

Кучюк къопкъа  элимде,

Сизге   балалар    бал джыйдым.

Меним  балым  пек   татлы,

Къокъулы  ве   файдалы.

 

Къарынджалар:

Чалышамыз  бутюн  яз,

Артель олып   яшаймыз.

Ерге   ашайт  толдурып,

Къышта  раат  ашаймыз.

 

 

 

Къарынджалар:

Къарынджанынъ   ишкирлигини,

Бутюн  балалар  анъласынъ.

Язда   ойнап, йырлап   юрсенъ,

Къышта пармакъ  яларсынъ.

 

 

Алып   барыджы: Сагъ олунъыз,  орман    сакинлери. 

Балачыкълар, я къушлар  насыл   кузьни   кечирелер,  не  япалар?

 

(алып  барыджы    талебелернинъ джевапларыны    къабул эте)

 

Алып   барыджы: Тамам бугунь   беяз,  назик    ве   яш    турначыкъларымыз    сыджыкъ  мемлекетлерге   азырланалар. 

Бакъынъыз   балалар,

Турналар  кочелер,

Сыранен   тизильген,

Дженюпке  кетелер.

 

(къушларнынъ  оюны,

оюндан  сонъра  бостан  адамчыгъы   чапып  кире)

 

 

Бостан   адамчыгъы:  Урьметли   къыраличе,  мени  бу байрамгъа  давет этмединъиз,  меним   джаным   агъырды.

 

Баарьден   башлап,кузьгедже

Бостанда   мен    чалышам.

Къушларны мен   къоркъузам,

Шенъленмеге вакъыт  кельсе

Давет этмей  мени   кимсе!!!

 

(бостан  адамчыгъы    агъламагъа  башлай)

 

 

~ 4 ~

 

Кузь къыраличеси:

Эльбетте, догъру  айтасынъ,акъкъын бар.

Бугунь  бизнен    шенъленмеге.

Манъа    джанынъ агъырмасынъ,

Унуттым   сени    бираз.

Келеджекте   сёз  берем,

Сени   биз унутмамыз,

Чюнки   сен   чокъ  иш  япасынъ,

Бол-берекетимиз   ичюн.

Къал  бизнен,  шенъленъ,   ойна.

Бугунь буюк   тантана.

Балачыкълар   бизлер   ичюн   чокъ азырлангъанлар,

Шимди    бизни    озгъарсалар,

Къышны    сонъ   къаршыларлар.

 

(бостан  адамы  шенъленмеге  къала)

 

 

 

Алып   барыджы: Эльбетте   къал,  шенълен  бизнен, санъа  биз  къуванырмыз.

Вакъыт  кельди    балачыкъларгъа     тапмаджаны   джевабыны   тапмагъа.

 

Багъда,  баарьде  о  ягъа.

Сачакътан  сувлар  акъа.

О  шувулдап     кельгенини,

Балалар  къапудан  бакъалар.

(ягъмур)

 

(талебелер  ягъмурнен  багълы  шиирлер  окъуйлар)

 

Тез   етишти   ягъмурлы  кузь,

Кете  дерске   балалар.

Ягъмур  ягъа   гедже- куньдюз,

Энди   сувуй авалар.

 

Койлюлер  багъ-багъчадан,

Емишлерни джыялар.

Сайлап-сайлап яхшыларны

Сепетлерге   къоялар.

 

 

Сабадан    ягъмур  ягъа,

Не  къадар     тазе ава.

Мен  ягъам-десе ягъсынъ,

Арыкълар  сувгъа  толсунъ.

 

 

Алып   барыджы: Эльбеттте,  ягъмур  да керек.  Ягъмур ягъса  насыл    алетнен   биз  къулланамыз?  Догъру,  шемсиенен. Шимди   эпинъизни   шемсиелернен    меракълы  бир  оюнны    сейир  этмеге  теклиф этем.

~ 5 ~

 

(талебелер  шемсиелернен   оюныны    косьтерелер)

 

Кузь къыраличеси:  Сагъ  олунъыз ,  талебелер, пек   меракълы  оюн   бу. Кузь   мевсимине   багъышлангъан шиирлер билесинъизми?

 

(талебелер « Алтын  мевсим» адлы шиирини    окъуйлар)

 

Кузь  кельди. Эп   багъча-багъларда,

Зевкълы  тымар   эмеги  къайнай.

Йырджы къушлар   сусты эр   якъта,

Алтын  мевсим   джошкъун   адымлай.

 

…Бостанларда   къавун-къарпызлар,

Орькен   атып,мамюр олды.

Ал   янакълы алма,   армутлар

Сепетлерге    рыкъма-рыкъ толды

 

 

Кербарлашкъан  салкъымлар,

Сергилерде   балланып  пишти.

Башларыны эгген  нарлар,

Пишип-пишип,шербетке шишти.

 

 

 

      Алып   барыджы: Балачыкълар, мен  сизлерге    тапмаджа   окъумагъа  истейим, сизлер  исе манъа   озь  джевапларынъызны  айтарсынъыз.

 

 

Эр  кунь саба  кунешке  бакъар,

Аман   сары урба  такъар.

(куньайлан)

 

Эльбетте,  бу  куньайлан. Шимди  бизим  талебечиклеримизнинъ    оюныны     сейир  этмеге  теклиф  этем.

 

 

(талебелер куньайланларнынъ   оюныны    косьтерелер,

талебелер «Кузь» адлы шиирни  окъуйлар  )

 

Кузь  кельди, сарарды  ем-ешиль    япракълар,

Булутлы    кок  юзю   оксюздай    мугъайды.

Ёрулгъан   адамлай- сюрюльген  топракълар,

Чёль,  байыр,  дерелер  ягъмурдан   бонъайды.

 

Эр   ерден   зенгин, бол   берекет   джыйылды,

Акъсакъал  къышбабай, кельмек  ичюн ель  багълай.

Чевреде   къушларнынъ давушы   тыйылды,

Тек  байгъуш чегертки:  «Яз   битти»,-деп  агълай.

 

 

~ 6 ~

 

Алып   барыджы:  Эльбетте, бизим  талебелеримиз  чокъ  азырлангъанлар.

 

Кузь къыраличеси:               

Сагъ олунъыз,  бар  олунъыз,

Сагълыкълашмагъа  вакъыт кельди.

Йылындан    бизни    бекленъиз,

Яхшы,  аля окъунъыз.

 

 

 

Бостан   адамчыгъы:

Биз кетемиз,  корюшермиз,

Мен   эминим   йылындан.

Бизде   буюк   сабырсызлыкънен,

Корюшювни    беклермиз.

 

 

Алып   барыджы:  Вакъыт   кельди   сагълыкълашмагъа.   Урьметли   талебелер, оджалар, мусафирлер    бизим   тедбиримизге    кельгенинъиз  ичюн   сагъ олунъыз!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Зуя   миллий  мектеби

 

 

КУЗЬ   байрамы

(1-4 сыныфлар ичюн)

 

Оджа: Люманова Н.А.