Тематическое планирование

Ц әәлһвр бичг. Төрскн литератур. 5- 11 класс. Хальмг улс кесг зун җилин тууҗта, улсин ухан- седклинь, заңгинь, авъясинь бийдән шиңгәҗ авсн илдкгч утх зокъялнь бас тиим: олн зун жилмүдин туршт тогтсн болдг. Ә р әсән Закаһар эн сурһулин ном- утх зокъялын, төрскн урн угин үүдәлтин туск ном- онц кевәр олн зүсн школмудт дасхгдна. Школан төгсәхләрн, сурһульчнр утх зокъялын төлҗлт болн өслт медҗ авх зөвтә. Кезәнк амн үгин билгәс ончта тоотынь авч, мана бичәчнрин, шулгчнрин сән гисн үүдәврмүдинь умшч, медҗ автха гиһәд, төрскн литератур дасгдна. Күн болһн баһ цагасн авн сурһмҗ авна. Үйн баһ наснасн авн эрдм сурхд сән гиҗ тоолгдна, тер учрар амн урн үгин уурхан саңгас алтн чееҗиннь уңцан хә р үлҗ йовтха гиҗ, бидн амн үгин зөөрәс кесг үүдәврмүд сурһульчнрин наснлань ирлцүлҗ, шүүҗ авад, көтлврт орулгдла. Деернь бас эңкр Хальмг Танһчдан болн нарт- делкәд туурсн шүлгләнә, түүкләнә герләрн, өврмҗтә сәәхн дүрмүдәрн, хурц- хурдн ухаһарн олн улсин седкл- уха авлсн бичәчнрин болн шүлгчнрин үүдәврмудлә сурһульчнр таньлдҗ чадҗана. Утх зокъял мана жирһллә әмдрллә бат залһлдата юмн. Ямаранчн кел н- әмтн урдк- хөөткән медх зөвтә. Хальмгудын олн зүсн өвәрц, соньн йовдлмуд, заң- авъяс, тууҗ болн сойл амн үгин билгт болн бичмр утх зокъялд мөнкрүлгдсн бәәнә. Тер хамг тоотынь мартхмн биш. Хальмг келән, уңг- тохман, тууҗан медхин төл ә, сойлан цааранднь делгрүлхин төлә чидлән әрвллго көдлх кергтә. Дорас өсч йовх баһчудт уйн баһ цагаснь авн төрскн келинь дасхахмн. Тегәд чигн энкр төрскн келән дасххин кергт номин нег ончта әнгнь- утх зокъял- ик гидгә р туслжана. Келән ясрулхин к ергт олн зүсн зокъял медҗ, хуучна туульмуд, домгуд, цецн келц үгмүд, үлгүрмүд, тәәлвртә туульмуд дасч авх кергтә. Хальмг улсин хамгин үнтә зөө р болсн «Жаңһр» гидг эпосиг күн болһн умшч, тасрхас чееҗләд дасч йовх зөвтә. Мана школ Хальмг Таңһчин сурһулин болн номын министерств барлхднь зөв өгсн Шараповин Н. , Дорҗин Д. , Манҗин Е. , Онтан З. «5- 11- гч классмудт Төрскн литератур дасхлһна көтлврә р »( Элст, 2008) һардвр кеҗ көдлҗәнәвидн. 5 – 9- гч классмудын көтлврин әңгснь Эн клас смудт эркн биш хальмг амн үгин билгәс дастха гиж өггдҗәх төрмүд: үлгүрмүд; тәәлвртә туульмуд; й өрәлмүд; магталмуд; ут туульмуд, домгуд; туүрвәчнрин туульмуд, домгуд; «Жаңһрас» авгдсн тасрхас. 7 болн 8- гч классмудт дуд немгджәнә. 8- гч класст «Далн хойр худл», магталмуд, баатрльг туульмуд орулгдҗана. 9- гч класст бичмр дурсхлмуд, энүнд харһгддг үлгүрмүд, һурвнтс, Очра Номтын, Боован Бадмин, Гавң г Шарвин үүдәлт немгдв. 5- 9- гч классмудт урн ү г әс түүрвәчнрин үүдәврмүд бас орулгджана. Класс б олһнд утх зокъялын онл цәәлһлт гиж заагдҗана. 9- гч класст сурһульчнр утх зокъялас дассан диглҗ, ашлҗ товчлҗана. Амнүгин билгин, түүрвәчнрин үүдәврмүд умшад шал һдг эв- арһ сурһульчнр дасх. 10- 11- гч классмудын көтлврин эңгснь 10- 11- гч классмудт сурһульчнр XX зун җилин 20- гч җилмүдәс авн өдгә цагкүртл бичгдсн үүдәврмүд умшад дасх. 10- гч класст Сусен Аксена, Сян- Белгин Хасрин, Эрнҗәнә Константина, И нҗин Лижин, Нармин Морхаҗин, Дорҗин Басңгин, Саңһҗин Босян, Хоньна Михаилын, Тачин Анҗан зокъялмуд умшад, учр- утхинь, аһ ул һинь цәәлһәд, гүн медрл сурһульчнрин ухан- седклднь орулхмн. 10- гч класст дасх төрмүд 1. Хальмг урн үгин литературин тууҗас. XX зун җилин эклцнь. 2. Дәәнә өмнк урн үгин литературин тууҗас. 3. Хальмг урн үгин литератур Т өрскән харсгч Алдр дәәнә цагт. Төрскән харсгч Алдр дәәнә седв- тө р советск цага хальмг утх зокъялд. 4. Хальмг утх зокъял XX зун җ илин хойрдгч ө р әлд. 11- гч класст дасхгдх төрмүд Литературин йовдлтын хаалһ. Негдгч, хойрдгч, һурвдгч әңгс. М. Э. Джимгировин статьяһар ахр харвлһ келһн. 2. Урн үгин литературас К өглтин Даван, Бадмин Алексейин, Жимбин Андрейин, Куукан Анатолин, Буджала Егора, Бембин Тимофейин, Бадмин Серәтрин, Нуура Владимиринүүдәлтәс авгдсн зокъялмуд өггдҗәнә. 3. Одгә цагин урн үгин литературин туск ахр харвлһн. 10- 11- гч классмудт сурһульчнр урн үгин туск медрлән икдүләд өөдлүлх зөвтә. Келлһән ясрулад, багшин һардврар олн зүсн даалһврмуд күцәх кергтә. З әрм заагдсн тасрхас чееҗләд дасч авх. Төрскн литератур дасхлһна зура- кемжән № Класс Долан хонгт Җилин туршарт I дөрвн II дөрвн III дөрвн VI дөрвн Җил 1 5- гч 1 9 7 10 8 35 2 6- гч 1, 5 9 7 20 17 53 3 7- гч 1, 5 9 7 20 17 53 4 8- гч 2 18 14 20 16 70 2 9- гч 1, 5 19 15 1 0 9 53 3 10- гч 2 18 14 20 16 70 4 11- гч 2 18 14 20 16 70 Төрскн литературар сурһульчнрин медрл болн чадвр 5- 11кл. Класс Медрл Чадвр 5 Эклц классмудт амн урн үгин зөө р әс дассан диглҗ давтлһн; афористическ шүлгләнә медҗ гүүдүлһн. Хальмг амн үгин зөөрин үүдәврмүд чееҗәр даслһн; хальмг бичәчнрин намтрла болн утх зокъялла таньлдлһн, «Жанһр» эпосин болн жанһрчнрин туск медлһн. Чикә р, түргәр айслулҗ умшлһн; келх юмна тускар зура кеҗ чадлһң; шүлгләнә, түүкләнә йилһвр; дүрмүдиг салу- салу, эс гиҗ дүңцүләд келҗ өглһн; ахрар түүкләнә учр- утхинь келҗ чадлһн, зура тогтаҗ чадлһн. 6 «Жанһ р » эпосин болн жанһрчнрин туск; хальмг амн үгин зөөрин үүдәврмүд; хальмг амн үгин зөөрин үүдәврмүд чееҗәр даслһн, йөрәлмүд кезә, юунла ирлцүлҗ тәвдгин туск медрл, хальмг бичәчнрин намтрла болн утх зокъялла таньлдлһн. Чикә р, түргәр айслулҗ умшлһн; келх юмна тускар зура кеҗ чадлһн; шүлгләнә, түүкләнә йилһвр; дүрмүдиг салу- салу, эс гиҗ дүңцүләд келҗ өглһн; ахрар түүкләнә учр- утхинь келҗ чадлһн, зура тогтаҗ чадлһн, зураһар амн үгәр келвр тогтаҗ чадлһн. 7 «Жанһ р » эпосин болн жанһрчнрин туск; хальмг амн үгин зөөрин үүдәврмүд чееҗәр даслһн; хальмг бичәчнрин намтрла болн утх зокъялла таньлдлһн. Чикә р, түргәр айслулҗ умшлһн; келх юмна тускар зура кеҗ чадлһң; шүлгләнә, түүкләнә йилһвр; дүрмүдиг салу- салу, эс гиҗ дүңцүләд келҗ өглһн; текстәс гипербол, теҗгүд олҗ чадлһн; эврәннь үгәр, эс гиҗ ахрар бичәд түүкләнә учр- утхинь келҗ чадлһн. 8 «Жанһ р » эпосин болн жанһрчнрин туск; хальмг амн үгин зөөрин үүдәврмүд; хальмг бичәчнрин намтрла болн утх зокъялла таньлдлһн; литературн онлын медрл авх. Зокъял айслулҗ умшлһн; дүрмүдин тускар зураһар бичҗ( келҗ) чадлһн; дүрин өвәрц, дүрмүдиг дүңцүләд шалһҗ чадлһн; эпическ, лирическ гисн юмсин онц йилһвринь медүлҗ келҗ чадлһң. 9 «Жанһр» эпосин болн жанһрчнрин туск; хальмг амн үгин зөөрин үүдәврмүд, бичмр урн үгин литературин зокъялмудла, хальмг бичәчнрин намтрла болн утх зокъялла таньлдлһн; литературн онлын медрл авх; утх зокъялын һол төринь цәәлһ л һн. Зокъялмудыг айслулҗ умшх; зокъялмудын шалһана тү р үн медән; жанрмуд медлһн( түүклән, шүлглән, наадн) ; дүрмүдин йилһвр; зура тогтаҗ чадлһн; толь олзлҗ чадлһн; күүндврт эврә бийиннь ухан- тоолвран медүлҗ чадлһн. 10 Хальмг бичәчнрин намтрла болн 20- 30- гч җ. , 40- гч, 50- 60- гч җҗ. бичгдсн утх зокъялла таньлдлһн, үүдәврмудин һол болн дүнцүл дүрмүд шалһлһн; литературн онлын медрл авх; утх зокъялын һол төринь цәәлһлһн. М онгл келтнрин кезянк утх зокъяла таньлдлгн. Бичәчин намтрас болн литературн үүлдврин хаалһаснь чинртә гисинь медх зөвтә; урн үгин зокъялын текстс шалһҗ чадлһн; дассн зокъялмудын һол дүрмүд тууҗлгч олна төрин типическ талкинь үзүлҗәх угаһинь; хальмг урн үгин жанрмуд дассан чееҗә р келҗ чадлһн; зокъялар келвр, эс гиҗ бичмр көдлмш үүдәҗ чадлһн. 11 Хальмг бичәчнрин намтрла болн 60- 90- гч җҗ. , өдгә цагин бичгдсн утх зокъялла таньлдлһн, үудәврмүдин һол болн дүнцүл дүрмүд шалһлһн; литературн онлын медрл авх; утх зокъялын һол төринь цәәлһ л һн. Зокьялыг шалһҗ, чинринь келҗ чадлһн; зокъялын дүрмүдиг талдан зокъялмудын дүрмүдлә дүңцүлҗ: юуһарн өөрхн, әдлин тускар келҗ үзүллһн; зокъялмудыг айслулҗ умшлһн, дассан чееҗә р келҗ чадлһн; зокъялар келвр, эс гиҗ бичмр көдлмш үүдәҗ чадлһн. V- XI классмудт хальмг кел даслһар сурһульчнрин күцәсн бичмр көдлмш үнллһнә кемҗә н Школд хальмг келнә медрл олн зүсә р үнлгднә. Зәрм багншр орс келнә медрл үнлгч зааврар һардвр кецхәнә, зәрмнь эврән ухалсарн үнлцхәнә. Тиим учрар сурһульчнрин дассн невчк медрлинь чикәр үнлгдхш. Тегәдчн медрл үнллһн хальмг кел даслһиг ясрулҗахн уга. Сурһульчнрин хальмг келнә медрлнь көтлврин некврмүдәс тату болҗана. Үнллһнә кемҗән сурһульчнрин медрлинь чикә р үнлхднь дөң болх деерән хальмг кел даслһиг ясрулх зөвтә. Дасхгч болн шүүврин бичмр көдлмшмүдин некврмүднь нег зүсәр үнлгдҗ, негәр кегддг болх зөвтә. Хальмг келнә медрл үнллһнә кемҗән багшнрт һардгч зааврнь болҗана. Багш сурһульч болһна бичмр көдлмшинь тал- талднь хәләҗ үнлх зөвтә. Сурһульчнрин медрлин кирцәһинь унлсн цагтан багш һарһсн эндүһин тооһинь хәләсн деерән тер эндүг ямаранынь, яһад һарһгдсинь, өгсн бичмр даалһвр ямаран чинртәһә р күцәгдсинь хәләх зөвтә. Талданар келхд, ямаранчн көдлмшиг сән болн му халхаснь шүүҗ шиннҗлҗәхмн. Ш үүврин нәәрүлҗ бичлһнә көдлмш үнллһн Нәә р үлҗ бичлһнә көдлмшиг үнлсн цагтан: сурһульч текстин учр- утхинь медсинь, текстд келгдҗәхиг чикәр болн күндәр бичҗ чадсинь, ке сәәхн үгин билгәр бичсинь, сино нимс чикәр олзлҗ чадсинь, чикәр бичлһнә болн түдлһнә темдгүдт һарһсн эндүсин тооһинь болн теднә кирцәһинь хәләҗ, үнллһнә темдгинь тәвҗәхмн. Нәә р үлҗ бичлһнә көдлмш үнллхләрн, багш иим заавр- мудар һардвр кех зөвтә. Кемрҗән текстин учр- утхинь медҗ, текстд келгдҗәхиг күццднь болн дараһинь олҗ бичен, текстин материалыг эсхаҗилһсн деерән эндүрл уга, ке, хурц, чик үгә р болн келнә билгәр бичгден көдлмшт «5/ 5» гисн темдг тәвхмн. Үгмүдин чиңрт, зәңгс тогталһнд хойр- нег эндү, хойр- негн чикә р бичлһнә болн түдлһнә темдгин күнд биш эндү һарһгден көдлмшиг «5/ 4» гисн темдгәр үнлхмн. Текстин һол учр- утхинь чикә р медҗ, текстд келгдҗәснә йовдлмудыг эндүрл уга дараһинь олҗ бичәд, келнә билгнь тодрха, сән болвчн, хурц келәрн тату бол ад, зәңгс тогталһнд хойр чикәр бичлһнә болн хойр түдлһнә темдгин эндү, эс гиҗ һурвн чикәр бичлһнә, хойр- негн түдлһнә темдгин эндү һарһгдсн көдлмшиг «4/ 4» гисн темдгә р үнлхмн. Кемрҗән текстд келгдҗәх йовдлмудын дараһинь олҗ бичлһнд эндү һарһгден болвчн, текстин учр- утхинь нурһлҗ чикә р бичлһнә эндү болн дөрвн түдлһнә темдгин эндү, эс гиҗ һурвн- дөрвн чикәр бичлһнә, дөрвн- тавн түдлһнә темд гин эндү һарһгден көдлмпшг «3/ 3» гисн темдгәр үнлхмн. Кемрҗән текстд келгдҗәсн учр- утхнь күцц эс бичсн, диг- дараһинь олҗ бичлһндән зөвә р эндүрсн, үгмүдин чинрт болн зәңгс тогталһнд тавн- зурһан эндү һарһсн, чикәр бичлһнә болн түдлһнә темдгүдт, тер дотр зурһан- долан түдлһнә тем дгин эндү һарһгдсн болхла, тиим көдлмшиг «2/ 2» гисн темдгә р үнлхмн. Текстин учр- утхинь тө р үц эс медсн деерән диг- даран уга- һар бичсн, үгмүдин чинрт болн зәңгс тогталһнд һарһсн эндүснь тооһарн зурһан- доланас үлү болад, чикәр бичлһнә болн түдлһнә темдгүдт һарһсн эндүснь дегд олн болад, «2» гисн темдг тәвҗ болшго цагт- «1/ 1» гисн темдгәр үнлхмн. Нәә р үлҗ бичлһнд хойр темдг тәвгднә: түрүнкнь- нәәрүлҗ бичлһинь, наадкнь- чикәр бичлһинь үнлҗәх темдгүд. Ш үүврин билгин бичлһнә көдлмш үнллһн Билгин бичлһнә көдлмшиг җирһлин туск төрмүдә р, эс гиҗ дассн литературин материалар өгч болҗана. Сурһульчнр билгин бичлһнә көдлмштән өггдҗәх төрин тускар бийснь ю санҗахан, олмһа иткмҗтә келә р һарһсн товчлвран үзүлх зөвтә. Билгин бичлһнә көдлмшиг нәәрүлҗ бичлһнә көдлмш үнлдг некврмүдәр һардвр авч үнлхмн. VIII- XI классмудын сурһульчнрин көдлмшиг ямаран иткмҗтәһәр бичгдсинь болн ямаран кевәр товчлврнь һарһгдсинь хәләҗ үнлхмн. Билгин бичлһнә көдлмш деер келгдсн некврмүдт эс ирлцҗ бәәхлә, үнллһнә темдгнь сән болҗ чадшго. Чикәр бичлһнә болн түдлһнә темдгин эндү эс һарһгдсн болвчн, сурһульч бичсн билгин көдлмштән өггдсн төриг эс илдкҗ чадсн деерән н әәһинь олҗ ниицңгүһәр эс бичсн болхла, бас сән темдг тәвҗ чадҗана. Сурһульчнр класстан болн гертән чикә р бичлһәр, түдлһнә темдгүд тәвлһәр болн нәәрүллһ- зүүһин туст олн зүсн бичмр көдлмш кецхәнә. Нәә р үлҗ бичлһнә, билгин бичлһнә көдлмшиг болн талданчн олн зүсн келлһ өргҗүллһнә бичмр көдлмшиг урдаснь белдлһ кечкәд күцәхмн. Класстан болн гертән кесн тиим көдлмшиг үнллхләрн, шүүврин нәә р үлҗ бичлһнә болн бил гин бичлһнә көдлмш үнллһнә кемҗәһәр һардвр авчахмн. Класст болн гертән күцәсн бичмр көдлмпшн үнллһнә тем- дгүдинь багш сурһульчнрин девтртнь тәвх зөвтә. Сурһульчнрин кесн кемҗәһәрн ик, чинрәрн ончта бичмр көдлмшин үнллһнә темдгинь багш жу рналд Тематическ зура Т өрскн литератур 5 – гч класс( 35 ч. ) 1- гч дөрвнә № Кичәлин тө р Цаг Герин даалһвр Болзг 1 Д. / д. А мн үгин зөөр 1 2 Үлгүрмүд 2 3 Тәәлвртә туульс 1 4 Ут туульмуд. «Арат, бух, керә һурвн» 1 5 «Чон, арат, туула һурвн» 1 6 «Эр така тоһстн хойр» 1 7 «Һурвн шинҗ» 1 8 «Ах- дү дөрвн» 1 9 «Зан чон хойр» 1 2 –гч дөрвнә 1 «Җаңһ р »- хальмг баатрльг дуулвр 2 2 «Җаңһрин» эклц 3 3 Зул – хальмг улсин сән ө др 2 3- гчдөрвнә 1 Цаһан Сар 2 2 Үрс Сар 1 3 Манҗин Нимгр. Намтр 1 4 «Шар ямана арсн» келвр 2 5 «Эн цуһар хавр», «Аду өский, аду» шүлгүд 1 6 Басң га Баатр. Намтр 1 7 « Бул һн» түүк 2 8 Калян Санҗ «Теегин ө ргин аһуд». Дорҗин Басң «Ноһан деер»( төрскнә туск шүлгүд) 1 4 –гч дөрвнә 1 Җимбин Андрей «Төрскн минь». Тачин А нҗа «Төрскн өндр деерәс». 1 2 Инҗин Л иҗин җирһл болн үүдәлт 1 3 «Юрий Клыков» келвр 1 4 Балакан Алексеин җирһл болн үүдәлт 1 5 «Аршан болтха», «Элстин вальс», «Ээҗ һазрм» 1 6 Шугран Веран җирһл болн үүдәлт 1 7 «Частр», «Багш», «Тосхач» нань чигн 1 Тематическ зура Төрскн литератур 6- гч класс( 53 ч. ) 1- гч дөрвнә № Кичәлин тө р Цаг Герин даалһвр Болзг 1 Нү р үг. Д. / д. Амн үгин зөөр 1 2 Үлгүрмүд 2 3 Тәәлвртә туульс 2 4 Йө р әлмүд 2 5 Ут туульмуд. «Шар богшада» 1 6 «Шинчҗин һурвн көвүн» 1 2- гч дөрвнә 1 «Ах- дү долан» 1 2 «Кер һалзн хуцта Кеедә гидг өвгн» 1 3 «Ухр- ухр көвүн» 1 4 «Заһсч» 1 5 «Шинҗч к өвүн» 1 6 «Һурвлһ хамртан нүкн уга яһад болсмби? » 1 7 Орчулгдсн тууль. «Хамгин үнтә зөө р » 1 3- гч дөрвнә 1 «Җаңһ р »- хальмг улсин зөөр 1 2 Алтн Чееҗ Җаңһ р хойрин бөлг 3 3 Манҗин Нимгрин җирһл болн үүдәлт 1 3 «Ик герин бичкн эзн» келвр 2 4 Нармин Морхаҗин җирһл болн үүдәлт 1 5 «Эңгин нег к өвүн» келвр 4 6 Эрнҗәнә Константинә җирһл болн үүдәлт 1 7 «Һалан хадһл» түү к 1 8 Шугран Веран җирһл болн үүдәлт 1 9 «Ээҗдән», « Эк » шүлгүд 1 10 Калян Санҗ « Туула тоңһ с » 3 11 Сян- Белгин Хаср « Бор богшурһа» 2 4- гч дөрвнә 1 «Мини төрскн», «Тү р үн дөң- эк» шүлгүд 1 2 Инҗин Л иҗин җирһл болн үүдәлт 1 3 «Володя Косиев» келвр 1 4 «Юрий Клыков» келвр 1 5 Түүкләнә туск тү р үн медән 1 6 Балакан Алексеин җирһл болн үүдәлт 1 7 «Һурвн зург» түүк 4 8 Саңһҗин Бося җирһл болн үүдәлт 1 9 «Баташ Уташ хойр» келвр 1 10 Көглтин Дава җирһл болн үүдәлт 1 11 «Буудя», « З үсм өдмг», «Седкл» шүлгүд 2 12 Д. / д. 1 УМК по калмыцкому языку и литературе № Класс Предмет Программа Заглавие учебника( год издания) Авторы Дополнительная литература 1 5 Родной язык Хальмг кел дасхлһна көтлвр. 5- 11 кл. Харчевникова Р. П, Джимбиева С. Б. н. ч. Элст, 2008 Хальмг келн Элиста: ГУ Издательский дом «Герел», 2008 г. Манҗин Е. , Онтан З. Иванова Н. М. Келлһ өргҗүллһнә тематическ ахр хальмг- орс толь. 2 5 Родная литература 5- 11- гч классмудт. Төрскн литератур дасхлһ на көтлвр. Шарапова Н. , Дорджиева Д. Элст, 2008 Төрскн литератур. – Элиста, Издательский дом «Герел», 2012 Шарапова Н. Н. , Бадмаева Р. Я. , Убушиева Б. Э. 3 6 Родной язык Хальмг кел дасхлһна көтлвр. 5- 11 кл. Харчевникова Р. П, Джимбиева С. Б. н. ч. Элст, 2008 Хальмг келн 6- 7 кл. - Элиста, Издательский дом «Герел», 2012 Харчевникова Р. П, Джинцанова Е. А. , Ченкалиева А. С. 4 6 Родная литература 5- 11- гч классмудт Т өрскн литератур дасхлһна көтлвр. Шарапова Н. , Дорджиева Д. Элст, 2008 Төрскн ли тератур 6 кл. Элиста, Издательский дом «Герел», 2012 г. Манджиева Е. И. Каляев А. А. Келлһ өргҗүллһнә дегтр 5- 9 кл. 5 7 Родной язык Хальмг кел дасхлһна көтлвр. 5- 11 кл. Харчевникова Р. П. , Джимбеева СБ. н. ч. Элст, 2008 Хальмг келн 6- 7 кл. Элиста, Издательский дом «Герел», 2012 г. Харчевникова Р. П, Джинцанова Е. А. , Ченкалиева А. С. 6 7 Родная литература 5- 11- гч классмудт Т өрскн литератур дасхлһна көтлвр. Шарапова Н. , Дорджиева Д. Элст, 2008 Төрскн литератур 7 кл. Элиста, Издательский дом «Герел», 2012 г. Онтаева З. Х. , Баринова Б. В. 7 8 Родной язык Хальмг кел дасхлһна көтлвр. 5- 11 кл. Х арчевникова Р. П, Джимбеева СБ. н. ч. Элст, 2008 Хальмг келн. 8- 9 кл. Элиста, Издательский дом «Герел», 2012 г. Харчевникова Р. П. , Джимбиева С. Б. , Убушиева З. П. 8 8 Родная литература 8- 11- гч классмудт Т өрскн литератур дасхлһна көтлвр. Цеденова С. Н. , Манджиева Э. Б. - Г. , Овьянова В. В. Элст, 2012 Төрскн литератур 8 кл. Элиста, Издательский дом «Герел», 2012 г. Цеденова С. Н. , Коксунова Н. Б. 9 9 Родной язык Хальмг кел дасхлһна көтлвр. 5- 11 кл. Харчевникова Р. П, Джимбиева С. Б. н. ч. Элст, 2008 Хальмг келн 8- 9 кл. Элиста, Издательский дом «Герел», 2012 г. Харчевникова Р. П. , Джимбиева С. Б. , Убушиева З. П. 10 9 Родная литература 8- 11- гч классмудт Т өрскн литератур дасхлһна көтлвр. Цеденова С. Н. , Манджиева Э. Б. - Г. , Овьянова В. В. Элст, 2012 Төрскн литер атур 9кл. Элиста, Издательский дом «Герел», 2012 г. Цеденова С. Н. , Манджиева Э. Б. - Г. 11 10- 11 Родной язык Хальмг кел дасхлһна көтлвр. 5- 11 кл. Х арчевникова Р. П, Джимбеева С. Б. н. ч. Элст, 2008 Хальмг келн 10- 11кл. Элиста, 1982 Очиров У. У. , Каляева А. А. 12 10 Родная литература 8- 11- гч классмудт Т өрскн литератур дасхлһна көтлвр. – Цеденова С. Н. , Манджиева Э. Б. - Г. , Овьянова В. В. . Элиста, Издательский дом «Герел», 2012 г. Хальмг утх зокъял 10 класс. Элиста, Издательский дом «Герел», 2012 г. Цеденова С. Н. , Овьянова В. В. , Багаева Л. В. 13 11 Родная литература 8- 11- гч классмудт Т өрскн литератур дасхлһна көтлвр. Цеденова С. Н. , Манджиева Э. Б. - Г. , Овьянова В. В. . Элиста, Издательский дом «Герел», 2012 г. Хальмг утх зокъял. 11 класс. Элиста, Издательский дом «Герел», 2012 г. Цеденова С. Н. , Овьянова В. В. , Эдлеева Э. С.

Дөчн һурвдгч җил Х аралта өдрмүд эклв. Нү л уга хальмгудыг Киитн Сиврү р туулһв. Көгшн бичкн уга Цугтаһинь к өөҗ һарһв. Эң кр теегинь хайулҗ, Догшн засгла харһулв. Хальмг цергчнриг болхла, Цергәс буулһҗ көөв. Төмр хаалһ тосхулҗ Муульнь эдлүлҗ алв. Малын вагонд орулна Мал мет тууна. Кесгнь хаалһдан өңгрнә Һундҗ хөвдән өөлнә. Арднь үлдсн малмуд Уульнцар мөө р әд гүүнә. Х альмгуд ын зөөсн зөө р Арһсн болад үулднә Арвн һурвн ө др Хаалһдан кө р әд көкрнә. Ә р ә әмтә улсиг Киитн Сивр тосна. Догшн киитн салькн Чирә цокч шавдна. Төрскн һазран санхнь Заядар нульмсн асхрна. Арвн һурвн җил хальмгуд Сиврт бәә в, Киитн Сиврин йиртмҗиг дааҗ эдн һарв. Хальмг нерән геелго әмд эдн үлдв. Сиврт туусн хальмгуд Дала му үзв. Кунд көдлмш дааҗ Ни- негн бәәв. Тәвн доладгч җил Сулдхвр эднд өгв. Хальмг теегтән ирҗ Төрскн һазран босхв. Т ер цагас авн Далн җил болв. Эн харалта җилмүд Әмтнә сананд үлдв. Җил болһн әмтн Санлын ө др темдглнә. Хәәртә өвкнртән нерәдҗ Зулан цугтан өргнә. Эң кр мана баһчуд, Тууҗан эв рәннь медтн! Сиврин Һашута җилмүдиг Тодлҗ чееҗдән хадһлтн.